ေခြ်းထုတ္ စက္႐ံုမ်ား၏ ေနာက္ကြယ္

---

ရန္ကုန္တိုင္း လိႈင္သာယာ စက္မႈဇုန္ (၄) ရွိ ဆံပင္တု စက္႐ုံမွ အလုပ္သမားမ်ား ေမလအေစာပိုင္းတြင္ ဆႏၵျပေနစဥ္ (ဓာတ္ပုံ - ဧရာ၀တီ)

“အညံ့စား ဆန္တျပည္ ၈၅၀ ရွိတယ္၊ ကုန္ေစ်းႏႈန္းတက္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ သမီးတုိ႔ လုပ္ခလစာ တုိးေတာင္းရတာပါ” လုိ႔ ဆုိလာသူက အသက္ ၁၆ ႏွစ္ အရြယ္ လႈိင္သာယာ စက္မႈဇုန္ ကေနာင္မင္းသားႀကီးလမ္းက ေတာ္၀င္ျမန္မာ အထည္ခ်ဳပ္စက္႐ုံ အလုပ္သမ မႏြယ္နီထြန္းပါ။

အဆက္မျပတ္ရြာသြန္းေနတဲ့ ရန္ကုန္မုိးေအာက္မွာ အလုပ္သမ စုစုေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ မႏြယ္နီထြန္းနဲ႔အတူ ထီးေတြေဆာင္းၿပီး စက္႐ုံ ၀င္ေပါက္ေရွ႕မွာ လုပ္ခလစာတုိးျမႇင့္ေရး အတြက္ ဆႏၵျပေနၾကပါတယ္။

စုိစြတ္ေနတဲ့ မုိးေရေတြအၾကား ေျခဆင္း ထုိင္သူထုိင္၊ မတ္တပ္ရပ္သူ ရပ္နဲ႔ ေတာင္းဆုိခ်က္ မရမခ်င္းဆႏၵျပမယ္လုိ႔လည္း အလုပ္သမ အမ်ားစုက ဆုိပါတယ္။

အသက္အရြယ္အားျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကြာျခားေပမယ့္ တူညီတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ လာေရာက္ၿပီး ေမးျမန္တဲ့ မီဒီယာသမားေတြကုိပဲျဖစ္ေစ၊ စာနာစိတ္နဲ႔ ေမးျမန္းတဲ့ သူေတြကုိပဲ ျဖစ္ေစ အားလုံး၀ုိင္းအုံလို အားတက္သေရာ၊ တေယာက္တေပါက္ သူတုိ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ကုိ ရွင္းျပၾကပါတယ္။

သမီးက ၁၆ ႏွစ္၊ ၁၉ ႏွစ္၊ ၂၀ စတဲ့ စကားေတြကုိ ယဥ္ေက်းစြာ ၿပံဳးရယ္ၿပီး ေပါ့ေပါ့ပါးပါး ေျဖၾကားေနေပမယ့္၊ အားလုံးဟာ စာသင္ေက်ာင္းကုိ စြန္႔ခြာၿပီး အိမ္ရဲ႕ တာ၀န္ေတြကုိ ယူေနရသူေတြပါ။

သူတုိ႔ေလးေတြ အမ်ားစုကေတာ့ ေဒသတြင္း အုပ္စုလုိက္ ေရႊ႕ေျပာင္းမႈ (Internal Migration) လုိ႔ ဆုိရမယ့္ မိမိရပ္ရြာမွာ အလုပ္အကုိင္ အဆင္မေျပတဲ့အတြက္ အလုပ္အကုိင္ ေပါမ်ားတဲ့ အရပ္ကုိ ေရႊ႕ေျပာင္းလာသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးျဖစ္တဲ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကုိ လမ္းေၾကာင္းသင့္ရာ ဧရာ၀တီတုိင္း ပုသိမ္၊ က်ဳံမေငး၊ ေညာင္တုန္း၊ စက္ေကာ့၊ဆားမေလာက္ စတဲ့ ေဒသေတြက အျပင္ အညာေဒသကလည္း လာေရာက္လို႔ လႈိင္သာယာ စက္မႈဇုန္က အထည္ခ်ဳပ္နဲ႔ တျခား စက္႐ံုေတြမွာ သင့္တင့္တဲ့ အလုပ္ေတြကုိ လုပ္ကုိင္ ေနသူေတြျဖစ္ပါတယ္။

အမ်ားစုရဲ႕ ၀င္ေငြကေတာ့ လုပ္ခလစာ က်ပ္ ၃ ေသာင္းခြဲကေန ၆ ေသာင္းအထိ  ရရွိၿပီး ဒီ၀င္ေငြနဲ႔ အိမ္ငွား၊ အေဆာင္ငွား စရိတ္နဲ႔ စားစရိတ္ကုိႏုတ္၊ က်န္ေငြကုိ ဇာတိမွာ က်န္ခဲ့တဲ့ မိဘေမာင္ဘြားေတြကုိ ေထာက္ပံ့ ရတဲ့အတြက္ ပုိလွ်ံမႈ မရွိဘူးလုိ႔ သိရတယ္။

ပါးမွာ သနပ္ခါး ပါးကြက္ၾကားကြက္လို႔ သင့္တင့္လုံၿခဳံတဲ့ အ၀တ္အစားေလးေတြကုိ ၀တ္ဆင္ထားေပမယ့္ အားလုံးကေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ အသြင္ကုိ ေဆာင္ေနၾကပါတယ္။

၁၅ ႏွစ္အရြယ္သာ ရွိေသးတဲ့ ၉ တန္းေက်ာင္းသူ မေအးေအးမြန္ကေတာ့ ေက်ာင္းပိတ္ခ်ိန္ ခဏ အလုပ္၀င္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ရတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ကုိ ရွင္းျပပါတယ္။

“သမီးက ေက်ာင္းပိတ္တုန္း အစ္မနဲ႔အတူ အလုပ္၀င္လုပ္တာ၊ အကူေပါ့၊ တလပဲရွိေသးတယ္။ ၁ ေသာင္းေက်ာ္ေတာ့ ရပါတယ္၊ အိမ္အတြက္ေပါ့။ အခုေတာ့ အစ္မေတြလုိပဲ သပိတ္ေမွာက္လုိက္တယ္” လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။

အလုပ္သမားေတြရဲ႕အေရးကုိ အားတက္သေရာ လုိက္ပါေဆာင္ရြက္ေနသူ တုိင္ရီအလုပ္သမားသပိတ္ ေခါင္းေဆာင္ ကုိမ်ိဳးမင္းသိန္း ကေတာ့ အခုလုိ အလုပ္သမား သပိတ္ေတြ ေနရာအႏွံ႔ ျဖစ္ေနရတာဟာ အစုိးရ၀န္ထမ္းေတြ လစာတုိးေပမယ့္ ပုဂၢလိက အလုပ္သမားေတြ လစာတုိးျမႇင့္မရလို႔၊ လစာမတုိးေပမယ့္ ကုန္ေစ်းႏႈန္းက ဒလေဟာ တက္လာၿပီး အဆင္မေျပမႈေတြ မ်ားလာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္ ဆိုတာကို ရွင္းျပတယ္။

ဒါ့အျပင္ အလုပ္သမားရပုိင္ခြင့္၊ အပုိအလုပ္ခ်ိန္ေၾကး၊ နားေနခြင့္၊ ရက္ပ်က္အတြက္ ေပးေလွ်ာ္ရတဲ့ ဒဏ္ေၾကး၊ အလုပ္ခြင္ အတြင္း ထုိင္ရာကမထရဆုိတဲ့ အတင္းမဓမၼ ခုိင္းေစမႈ၊ တေန႔ အေပါ့အပါး ႏွစ္ႀကိမ္သာသြားရမယ္လုိ႔ ကန္႔သတ္ခ်ုဳပ္ခ်ယ္မႈေတြ ေၾကာင့္ အခုလို ဆႏၵ ေဖာ္ထုတ္ရတာလို႔လည္း သူက ဆုိပါတယ္။

လႈိင္သာယာ စက္မႈဇုန္မွာ အလုပ္ရွင္ အလုပ္သမားျပႆနာေတြ မၾကာခဏျဖစ္ေပၚ ေနေပမယ့္ အစုိးရ တာ၀န္ရွိသူေတြက ေျပလည္ေအာင္ ၾကား၀င္ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း မရွိဘူး၊ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီလုိ အလုပ္သမားအေရးေတြ အစုိးရအေနနဲ႔ ေျပလည္ ေအာင္ေျဖရွင္းေပးသင့္တယ္လုိ႔ ယူဆတယ္ ဆိုတဲ့အေၾကာင္း သူကေျပာပါတယ္။

အလုပ္သမားဆႏၵျပမႈေတြ မၾကာခဏ ျဖစ္ပြားလာတဲ့ လႈိင္သာယာစက္မႈဇုန္မွာ စက္႐ံုပုိင္ရွင္ အမ်ားစုက ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္တခ်ိဳ႕နဲ႔ ေဒသခံ အာဏာပုိင္တခ်ိဳ႕ကုိ စည္း႐ံုးၿပီး အလုပ္သမားေတြကုိ ေစာင့္ၾကည့္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္္။

ေတာ္၀င္ျမန္မာ စက္႐ံုမွာဆုိရင္ စက္႐ံုေပါက္၀ကုိ ပိတ္ဆုိ႔ထားတဲ့ ဆႏၵျပအလုပ္သမ တဦးကုိ စက္႐ံုေစာင့္ အမ်ိဳးသားတဦးက ရုိက္ႏွက္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဒဏ္ရာရခဲ့ၿပီး အမႈဖြင့္ တုိင္ၾကားဖုိ႔ လုပ္ေဆာင္ေနၾကပါတယ္။

အလားတူ မနီးမေ၀း လမ္းတလမ္း မွာရွိတဲ့ ျမႏွင္းဆီ အထည္ခ်ဳပ္စက္႐ံုမွာလည္း အလုပ္သမ ၁၀၀ ေက်ာ္ ဆႏၵ ျပေနၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕ စား၀တ္ေနေရး မေျပလည္မႈေတြေၾကာင့္ လစာတုိးျမႇင့္ဖုိ႔ ေတာင္းဆုိတာအျပင္ အလုပ္ရွင္နဲ႔ အလုပ္သမား အၾကား ဆက္ဆံေရး စတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကုိလည္း ေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းခ်င္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

သူတို႔အတြက္ လုပ္ခလစာကုိ ေနာက္ထပ္ ၂ ေသာင္းေလာက္ တုိးျမႇင့္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိထားေပမယ့္လည္း စက္႐ံုကေတာ့ က်ပ္ ၅ေထာင္ပဲ တုိးျမႇင့္ေပးတဲ့ အေၾကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္ မရမခ်င္း ေတာင္းဆုိသြားမွာ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း အလုပ္သမေတြက ဆုိပါတယ္။

Hall Mark တံဆိပ္နဲ႔ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံကုိ အ၀တ္အထည္တင္သြင္းေနတဲ့ ျမႏွင္းဆီ အထည္ခ်ဳပ္ စက္႐ံုမွာ အလုပ္သမ ၈၅၀ ေလာက္ဟာ မနက္ ၈ နာရီကေန ညေန ၆ နာရီအထိ အလုပ္လုပ္ကုိင္ ေနပါတယ္။

ဆႏၵျပ အလုပ္သမေတြကေတာ့ အလုပ္ေခၚယူစဥ္က စက္႐ံုနဲ႔ သေဘာတူညီခဲ့တဲ့ ခံစားခြင့္တခ်ိဳ႕ကုိ မရတဲ့အျပင္၊ အမ်ိဳးသမီး အိမ္သာမွာ ေယာက်္ားေလးေတြကို အေစာင့္ခ်ထားတာ မ်ိဳးေတြပါ လုပ္လာတဲ့အတြက္ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ရတယ္၊ ဒါေၾကာင့္လည္း လစာတုိးေပးေရးအျပင္ တျခား ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြကုိပါ ေလွ်ာ့ေစခ်င္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

အျပင္မွာ ဆႏၵျပမႈေတြျဖစ္ေနေပမယ့္ ျမႏွင္းဆီ စက္႐ံုထဲမွာေတာ့ မီးစက္ႀကီး တလုံးကို ဆူဆူညံညံ ေမာင္းႏွင္ထားၿပီး ဆႏၵျပမႈမွာ ပါ၀င္ျခင္းမရွိတဲ့ အလုပ္သမားတခ်ိဳ႕ဟာ မီးေခ်ာင္းေတြေအာက္မွာ  အလုပ္လုပ္ကုိင္ေနတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။

ဆႏၵျပရာမွာ မပါ၀င္တဲ့ မသြယ္သြယ္မုိးကေတာ့ အခုရရွိတဲ့ လစာေငြနဲ႔ မပုိလွ်ံေပမယ့္ ေလာက္ငတဲ့အေၾကာင္း၊ သူ႔နံေဘးမွာ ရပ္ေနတဲ့ အလုပ္႐ံု အႀကီးအကဲ ေဒၚရီရီလြင္ရဲ႕ စကားလမ္းေၾကာင္းကိုလိုက္လို႔ ေအးစက္စက္ ေျပာပါတယ္။

ဘယ္လိုပင္ျဖစ္ေစကာမူ အလုပ္သမားအမ်ားစုကေတာ့ ေတာင္းဆုိလို႔ ရရွိမယ့္ အခြင့္အေရးထက္ အလုပ္ကေန ထုတ္ပယ္မခံရေရးက ပိုအေရးႀကီးတယ္ဆိုတာ သူတုိ႔ရဲ႕ မ်က္ႏွာေတြေပၚမွာ ေပၚလြင္ေနပါတယ္။

စက္႐ံုပုိင္ရွင္ ကုိမုိးပြင့္ကေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ အလုပ္သမားခံစားခြင့္ကုိ တတ္ႏုိင္သမွ် လုိက္ေလ်ာထားတယ္ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္း၊ လူနည္းစုကသာ ဆႏၵျပေနၾကတာ ဆိုတဲ့အေၾကာင္း၊ သူတို႔ကေတာ့ အလုပ္သမားေတြ ေတာင္းဆုိတဲ့ အတုိင္း လစာ တုိးျမႇင့္ေပးရရင္ ေရရွည္မွာ စက္႐ံု ရပ္တည္ေရးအတြက္ အခက္အခဲရွိမယ္ ဆိုတဲ့အေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တုိ႔က အလုပ္သမားေတြကုိ လစာတုိးျမႇင့္ေပးေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ႔ေရာင္းတဲ့ ကုန္ပစၥည္းကေတာ့ ေစ်းတက္လို႔ မရဘူး။ ေစ်းတက္ေတာင္းရင္ အလုပ္ရွင္က ဗီယက္နမ္တုိ႔၊ ဘဂၤလားေဒရွ္႕တို႔ စတဲ့ ေစ်းကြက္ေတြကုိ ေျပာင္းသြားရင္ စက္႐ံုပိတ္ရလိမ့္ မယ္” လုိ႔ သူက ဆုိပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ လွ်ပ္စစ္မီး ပုံမွန္မရရွိတာကလည္း ျပႆနာတရပ္ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သူက ဆက္ေျပာတယ္။ ေလာင္စာဆီ ဒီဇယ္ကို ဝယ္ၿပီး မီးစက္ေမာင္းရတာေၾကာင့္ ကုန္က်စရိတ္ ျမင့္တက္လာတယ္၊ အလားတူ သယ္ယူပုိ႔ေဆာင္ေရးနဲ႔ တျခား အေထြေထြ စရိတ္ ျမင့္တက္လာတာေၾကာင့္လည္း အလုပ္သမားေတြ ေတာင္းဆုိတဲ့ လုပ္ခလစာ တုိးျမင့္ေရးက မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလုိ႔ သူက အေၾကာင္းျပပါတယ္။

ေရွ႕မွာ အလုပ္သမ ၁၀၀ ေက်ာ္ဆႏၵ ျပေနေပမယ့္လည္း ဆႏၵမျပတဲ့ အလုပ္သမားေတြက စက္႐ံုထဲမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾက တာပဲလို႔ စက္႐ံုရဲ႕ ဒါရုိက္တာ တဦးျဖစ္တဲ့ ကုိမုိးပြင့္က ဆုိပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က ကမၻာ့အလုပ္သမားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ILO) ကုိယ္စားလွယ္ စတိဗ္မာရွယ္ကေတာ့ အဓမၼ လုပ္အားေပးခိုင္းေစတဲ့ ကိစၥနဲ႔ ကေလးစစ္သား အေရးကုိသာ ဦးစားေပး လုပ္ေဆာင္ေနၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားအေရးကုိမူ လ်စ္လ်ဴရႈထားတယ္လို႔ အလုပ္သမားအေရး ေဆာင္ရြက္သူေတြက

 ေ၀ဖန္ေနၾကပါတယ္။

အလုပ္သမား ၈၅၀ ေလာက္ရွိတဲ့ အထည္ခ်ဳပ္စက္႐ံုေတြမွာ အလုပ္သမေတြဟာ မနက္ ၈ နာရီကေန ညေန ၆ နာရီအထိ အလုပ္လုပ္ၾကရေပမယ့္ အခ်ိန္ပုိလုပ္ခအျဖစ္ တနာရီကို ၆၀ က်ပ္သာ ရရွိတယ္လို႔ အလုပ္သမားေတြက ေျပာၾကပါတယ္။

ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အစျပဳကာစ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လတ္တေလာ အေနအထားမွာ လွ်ပ္စစ္မီး ပုံမွန္မရတဲ့အတြက္ ဆႏၵျပမႈေတြ၊ အေျခခံ အလုပ္သမား လစာေငြ တုိးျမႇင့္ေတာင္းဆုိ ဆႏၵျပမႈေတြ၊ ေျမသိမ္းယာသိမ္း ခံရတဲ့ ေတာင္သူလယ္သမား ေတြရဲ႕ ဆႏၵျပမႈေတြ ေနရာအႏွံ႔ ျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က ႏုိင္ငံေရး ေလ့လာသူေတြကေတာ့ ဒီျပႆနာေတြကို အစုိးရအေနနဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ကုိင္တြယ္ ေျဖရွင္းသင့္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒီလိုမွ မလုပ္ဘူးဆိုရင္ သပိတ္ေတြ ပုိျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ ရွိတယ္လို႔ သုံးသပ္ၾကပါတယ္။

Ref: ဧရာ၀တီ

Posted in: ၀၈။ ေဆာင္းပါး